Οι άγνωστοι ήρωες του ‘40

Τους ήρωες του 1821 τους γνωρίζουμε, πάνω - κάτω. Κολοκοτρώνης, Καραϊσκάκης, Παπαφλέσσας, Νικηταράς, Μπουμπουλίνα, κάτι μας λένε τα ονόματα. Τους ήρωες του 1940 γιατί τους έχουμε αποσύρει στο… χρονοντούλαπο της ιστορίας; Άνθρωποι οι οποίοι πρωταγωνίστησαν σε απίστευτες ιστορίες ηρωισμού, που έδωσαν ακόμα και τη ζωή τους για την πατρίδα, έμειναν καταδικασμένοι στη λήθη τόσο πολύ, που από την εποχή εκείνη μας «έμεινε» μόνο ο Ιωάννης Μεταξάς, ο Μανώλης Γλέζος με το Λάκη Σάντα που κατέβασαν τη ναζιστική σημαία από την Ακρόπολη και ο Άρης Βελουχιώτης με το Ναπολέοντα Ζέρβα.

Γιατί τους αποσύραμε τους ήρωες αυτούς; Το flowmagazine.gr «εκμεταλλεύεται» την εθνική επέτειο για να ανασύρει μερικά άγνωστα ονόματα ηρώων από τη λήθη. Κάτι σαν… προσκλητήριο ηρώων. Από τις εκατοντάδες, τις χιλιάδες ηρωικές μορφές της περιόδου ξεχωρίσαμε δέκα. Δεν είναι οι μοναδικοί, ούτε κι αυτοί που έκαναν τα σπουδαιότερα. Δεν υπάρχει μεζούρα που μετράει τον ηρωισμό. Με την ευχή εσείς που θα διαβάσετε το κείμενο να το λάβετε σαν έναυσμα να ψάξετε περισσότερο και γι’ αυτούς, αλλά και για άλλους ήρωες της εποχής.

Χαράλαμπος Κατσιμήτρος

Το ξέσπασμα του ελληνοϊταλικού πολέμου τον βρίσκει στρατηγό διοικητή της 8^ης Μεραρχίας, ήταν ο πρώτος που αντιμετώπισε στην Ήπειρο τα ιταλικά στρατεύματα, τα οποία εφορμούσαν στα ελληνικά φυλάκια πριν ακόμα κηρυχτεί επισήμως ο πόλεμος. Με λιγοστές δυνάμεις βρέθηκε να αντιμετωπίζει όλο τον ιταλικό στρατό. Η διαταγή από το αρχηγείο ήταν να εγκαταλείψει σιγά-σιγά τα εδάφη της Ηπείρου και να οπισθοχωρήσει μπροστά στις δυνάμεις του εχθρού. Απάντησε με δύο λέξεις: «Κρατάω Καλπάκι»! Εκεί, λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα, έστησε τη γραμμή άμυνάς του, με κίνδυνο να περικυκλωθεί και να αποδεκατιστεί. Έδωσε όπλα σε βοηθητικούς, σε μάγειρες, σε όλους. Και πέτυχε, με λιγοστές δυνάμεις, να κρατήσει τους Ιταλούς μέχρι που έφτασαν τα τρένα με τους φαντάρους από την Αθήνα. Μέσα σε λίγες ημέρες άρχισε η αντεπίθεσή μας και σύντομα ο πόλεμος μεταφέρθηκε στην Αλβανία…

Ο Κατσιμήτρος τότε θεωρήθηκε ο σύγχρονος Λεωνίδας, και όχι άδικα. Άνθρωπος υψηλού καθήκοντος, μετά την κατάκτηση από τους Γερμανούς δέχτηκε να συμμετάσχει στην κυβέρνηση Τσολάκογλου ως υπουργός εργασίας και γεωργίας. Μόλις τέσσερις μήνες μετά παραιτήθηκε, όταν είδε ότι η κυβέρνηση στην ουσία λειτουργούσε ως ανδρείκελο των Γερμανών. Αυτή του η ολιγόμηνη «παρασπονδία» τον οδήγησε στο εδώλιο όταν η Ελλάδα ελευθερώθηκε, επειδή θεωρήθηκε δωσίλογος και συνεργάτης των Γερμανών. Καταδικάστηκε σε 5,5 χρόνια φυλακή. Δεν τα εξέτισε. Αποκαταστάθηκε πλήρως το 1949 και του επεστράφη ο βαθμός και τα παράσημά του.

Μαρία Δημάδη

Από τις καλύτερες οικογένειες του Αγρινίου, η Μαρία ήταν κόρη του γιατρού και λογοτέχνη Γιάννη Δημάδη. Μεγαλωμένη με όλα τα καλά, με το πιάνο της, τις πέντε (!) ξένες γλώσσες της και την κλίση στις καλές τέχνες, και σπουδάζοντας φιλολογία στο Αμβούργο, ήταν ο χαρακτηριστικός τύπος της «κυρίας του σαλονιού», όμως εξελίχθηκε σε μια φλογερή ηρωίδα. Στο εξοχικό της σπίτι στον Πλάτανο έγινε η πρώτη συνδιάσκεψη του ΕΑΜ Αιτωλοακαρνανίας. Η ίδια εντάχθηκε στο ΕΑΜ, όμως όχι και στο ΚΚΕ. Μόνη της επεδίωξε να γίνει μεταφράστρια των Γερμανών, που ζητούν διερμηνέα στο φρουραρχείο του Αγρινίου. Δεν κινεί καμία υποψία, όμως κρυφά παρακολουθεί τα πάντα, αντιγράφει απόρρητα έγγραφα και ενημερώνει με κάθε λεπτομέρεια τους αντάρτες για τις κινήσεις του γερμανικού στρατού.

Η δράση της προδίδεται. Από ποιον, δεν έχει εξακριβωθεί, κι ίσως δεν έχει σημασία. Την ανακρίνουν, αλλά αρνείται τα πάντα. Αποφασίζουν με συνοπτικές διαδικασίες να την εκτελέσουν τον Σεπτέμβριο του 1944, μόλις λίγες ημέρες πριν οι Γερμανοί εγκαταλείψουν οριστικά την πόλη στην υποχώρησή τους. Το εκτελεστικό απόσπασμα αποτελούνταν από Έλληνες συνεργάτες των Γερμανών, γι’ αυτό πονάνε περισσότερο. Ήταν μόλις 37 ετών.

Μιλτιάδης Ιατρίδης

Ο κυβερνήτης του θρυλικού υποβρυχίου «Παπανικολής», που έγινε φόβος και τρόμος των ιταλικών πλοίων στην Αδριατική. Στις 24 Δεκεμβρίου 1940 το (παμπάλαιο ακόμα και για εκείνη την εποχή) υποβρύχιο βύθισε μόνο του τρία ιταλικά οπλιταγωγά, που μετέφεραν προμήθειες για τον ελληνοϊταλικό πόλεμο στην Αλβανία. Ακούραστος, εμπνευστής του πληρώματός του, πρωταγωνίστησε σε πλήθος επιχειρήσεων κατά ιταλικών πλοίων και εμπόδισε τον ανεφοδιασμό των ιταλικών δυνάμεων. Μετά την απελευθέρωση υπηρέτησε στο Πολεμικό Ναυτικό από διοικητικές θέσεις μέχρι την αποστρατεία του. Σκοτώθηκε το 1960 σε τροχαίο.

Γιώργος Δουράτσος

Ο πόλεμος τον βρήκε στο βαθμό του ταγματάρχη και διοικητή του οχυρού Ρούπελ, στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Με τους λιγοστούς άνδρες του πρόβαλε λυσσαλέα αντίσταση στις ναζιστικές δυνάμεις που κατέβαιναν στην Ελλάδα από τη Βουλγαρία. Οι ναζί κατάλαβαν ότι δεν μπορούσαν να σπάσουν τη γραμμή των οχυρών και την παρέκαμψαν, κατέλαβαν την κοιλάδα του Αξιού από τη Γιουγκοσλαβία και πήραν τη Θεσσαλονίκη. Τα οχυρά αποκόπηκαν και περικυκλώθηκαν. Γερμανοί κήρυκες ζήτησαν από τους Έλληνες υπερασπιστές να παραδοθούν και ο Δουράτσος είπε το θρυλικό: «Τα οχυρά καταλαμβάνονται, δεν παραδίδονται».

Μόνο όταν έφτασε η επίσημη διαταγή από την Αθήνα για κατάπαυση του πυρός ο Δουράτσος πείστηκε να σταματήσει την αντίσταση. Μόλις 30 άνδρες του είχαν απομείνει όταν βγήκαν κουρελιασμένοι και μπαρουτοκαπνισμένοι από τα οχυρά. Ο Γερμανός διοικητής έβαλε τους άνδρες του να παρουσιάσουν όπλα και κάλεσε τον Δουράτσο δίπλα του να επιθεωρήσουν μαζί το άγημα. Κανείς από τους υπερασπιστές του συγκεκριμένου οχυρού δεν πιάστηκε αιχμάλωτος.

Δημήτρης Ιτσιος

Άλλη μια ιστορία από την ίδια περιοχή των οχυρών, αλλά με τραγική κατάληξη. Ο λοχίας Ιτσιος, με καταγωγή από τα Άνω Πορόια Σερρών, υπηρετεί ως πολυβολητής στα οχυρά Μεταξά και μάχεται κυριολεκτικά υπέρ βωμών και εστιών. Αποστολή των εννέα πολυβολείων είναι να καθυστερήσουν την προέλαση του εχθρού μέχρι να συμπτυχθούν οι ελληνικές δυνάμεις στα Κρούσια. Ορκισμένοι μαχητές, μένουν στις θέσεις τους και θερίζουν τους Γερμανούς. Όλα τα πολυβολεία καταλαμβάνονται και σιγούν, το Π8 του Ιτσιού παραμένει. Έχει 38.000 σφαίρες και ο Ιτσιος ορκίζεται να τις ξοδέψει όλες. Ζητά από τους στρατιώτες να φύγουν, να μείνει μόνος του και να τους καλύψει. Κάποιοι φεύγουν, δύο-τρεις συγχωριανοί του μένουν μαζί του.

Ο Ιτσιος μένει μέχρι την τελευταία σφαίρα. Θερίζει μόνος του πάνω από 200 Γερμανούς στρατιώτες. Όταν τελειώνουν οι σφαίρες, ανοίγουν την πόρτα του πολυβολείου και παραδίδονται. Ο Γερμανός διοικητής του δείχνει τους δεκάδες νεκρούς στην Ομορφοπλαγιά, ο Ιτσιος χαιρετά στρατιωτικά και λέει απλά «έκανα το καθήκον μου». Ο Γερμανός απαντά «πρέπει να κάνω κι εγώ το δικό μου» και τον εκτελεί εν ψυχρώ μπροστά στα μάτια των συντρόφων του. Στο ημερολόγιό του έγραψε ότι δεν μπορούσε να αφήσει στη ζωή έναν άνθρωπο που του προξένησε τόσο μεγάλο κακό…

Ηρώ Κωνσταντοπούλου

Κοριτσάκι ακόμα την εποχή που μπήκαν οι Γερμανοί στην Ελλάδα, η Ηρώ με το ανήσυχο πνεύμα δεν κάθισε στα αυγά της, όπως την προέτρεπε η πλούσια οικογένειά της. Οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ και, ως μαθήτρια γυμνασίου, συμμετείχε σε σαμποτάζ και άλλες αντιστασιακές δράσεις. Όταν συνελήφθη για πρώτη φορά ο πατέρας της έδωσε ένα τσουβάλι λίρες για να δωροδοκήσει τους κατάλληλους ανθρώπους και να την ελευθερώσει, αλλά η 17χρονη Ηρώ συνέχισε τη δράση της. Συνελήφθη δεύτερη φορά στις 31 Ιουλίου 1944, τη μέρα που τελείωνε τις απολυτήριες εξετάσεις της. Για τέσσερα μερόνυχτα βασανιζόταν άγρια για να μαρτυρήσει τους συνεργάτες της. Όχι μόνο δεν μίλησε, αλλά προκαλούσε κι έβριζε τους βασανιστές της σε άπταιστα γερμανικά. Εκτελέστηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 1944 στο σκοπευτήριο της Καισαριανής.

Κώστας Περρίκος

Αξιωματικός της ελληνικής αεροπορίας στον πόλεμο του ’40, έκανε το καθήκον του στις επιχειρήσεις, αλλά το ηρωικό του άστρο έλαμψε στην Κατοχή. Ιδρυτής της οργάνωσης ΠΕΑΝ (Πανελλήνιος Ένωσης Αγωνιζόμενων Νέων), δεν σκέφτηκε ούτε μία στιγμή τα τρία του παιδιά και δόθηκε αποφασιστικά στον αγώνα. Ήταν ο εμπνευστής και ο εκτελεστής της ανατίναξης των γραφείων της ΕΣΠΟ, της οργάνωσης που είχαν συστήσει οι ναζί στην Αθήνα για να στρατολογήσουν κόσμο ενόψει της επίθεσης στη Ρωσία.

Συνελήφθη στο τέλος του 1942 και καταδικάζεται σε θάνατο. Αγέρωχος, δίνει κουράγιο στους συγκρατούμενούς του και δεν νοιάζεται για τη δική του τύχη. Εκτελέστηκε στις 4 Φεβρουαρίου 1943. Πριν την εκτέλεση είχε την ψυχική δύναμη να συγχωρέσει τους Γερμανούς  φαντάρους του εκτελεστικού αποσπάσματος που του πήραν τη ζωή. Συγκλονισμένοι οι Γερμανοί τον χαιρέτησαν στρατιωτικά πριν εκτελέσουν τη διαταγή «Επι σκοπόν, πυρ»…

Λέλα Καραγιάννη

Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα γυναίκας της διπλανής πόρτας, πολύτεκνης και νοικοκυράς, που έγινε σύμβολο Αντίστασης. Από πλούσια και ξακουστή οικογένεια (η μητέρα της ανήκε στην οικογένεια Μπούμπουλη) με το που ξέσπασε ο πόλεμος σχημάτισε ένα δίκτυο για την απόκρυψη, περίθαλψη και φυγάδευση Άγγλων στρατιωτών. Σύντομα το δίκτυο έγινε οργάνωση με το όνομα «Μπουμπουλίνα», τα περισσότερα από τα επτά παιδιά της τα έγραψε στον Ερυθρό Σταυρό για να δίνουν βοήθεια στους τραυματίες και αρρώστους. Με πομπό που έκρυβε στο σπίτι της επικοινωνούσε με το στρατηγείο Μέσης Ανατολής και προσέφερε πολύτιμες πληροφορίες και οργάνωση για διάφορα σαμποτάζ που έγιναν στην Αττική.

Τη συλλαμβάνουν πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 1941, αλλά μετά από οκτώ μήνες κράτησης την αφήνουν ελεύθερη. Εκείνη συνεχίζει τη δράση της. Συλλαμβάνεται και πάλι τον Ιούλιο του 1944, βασανίζεται αλλά δεν ομολογεί τίποτα. Φέρνουν μπροστά της τα παιδιά της και απειλούν ότι θα τα σκοτώσουν μπροστά της αν δεν μαρτυρήσει τα πάντα, κι αυτή αγέρωχη απαντά ότι τα παιδιά της ανατράφηκαν με ιδανικά να δώσουν το αίμα τους για την πατρίδα και δεν θα πει τίποτα. Εκτελέστηκε στο Δαφνί στις 8 Σεπτεμβρίου 1944. Τη στιγμή της εκτέλεσής της τραγουδούσε τον Εθνικό Ύμνο.

Δημήτρης Κασλάς

Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος τον βρήκε λοχαγό στα Τρίκαλα. Η ανδραγαθία του από τις πρώτες μέρες του πολέμου βοήθησε για να προαχθεί σε ταγματάρχη. Η Ελλάδα είχε ήδη απωθήσει τους Ιταλούς στην Αλβανία από το Νοέμβριο του 1940, αλλά επί μήνες ζούσε υπό το φόβο της περίφημης «εαρινής επίθεσης», που σχεδίαζε προσωπικά ο Μουσολίνι και εξαπολύθηκε τελικά τον Μάρτιο. Διοικητής του υψώματος 731, με ένα αποδεκατισμένο τάγμα υπό τις διαταγές του, ο Κασλάς αρνείται να υποχωρήσει παρά τις διαταγές. Σύμφωνα με ιστορικές αναφορές σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν έπεσαν τόσα πυρομαχικά όσα στο ύψωμα 731. Οι μεραρχίες των Ιταλών συντρίβονται σ’ αυτό το ύψωμα, που γίνεται θρύλος και αναφέρεται και στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη στο Σύνταγμα.

Ο Κασλάς θα πολεμήσει στην Εθνική Αντίσταση στην αρχή με τον ΕΔΕΣ και μετά με τον ΕΛΑΣ. Στιγματίστηκε ως αριστερός και οδηγήθηκε στην εξορία την περίοδο 1945-1948, αποστρατεύθηκε και αναγκάστηκε να κάνει δουλειές του ποδαριού για να επιβιώσει. Ένιωθε τόση ντροπή που όταν κάποιος που υπηρέτησε υπό τις διαταγές του τον αναγνώριζε, αυτός αρνιόταν ότι είναι ο θρυλικός διοικητής του 731. Σχεδόν 20 χρόνια μετά το θάνατό του (1985) προήχθη σε ταξίαρχο.

Μανώλης Πατεράκης

Ο επικεφαλής των Κρητικών αγωνιστών που, με τη συνεργασία δύο Βρετανών αξιωματικών, κατάφεραν ένα ηχηρότατο πλήγμα στο γερμανικό πρεστίζ στη Μεγαλόνησο: Οργάνωσαν και εκτέλεσαν την απαγωγή του στρατιωτικού διοικητή του νησιού στρατηγού Κράιπε. Συνέλαβαν το στρατηγό, τον οδήγησαν στα βουνά και στη συνέχεια τον επιβίβασαν σε υποβρύχιο, όπου στάλθηκε αιχμάλωτος στο συμμαχικό στρατηγείο στο Κάιρο. Κατά τη διάρκεια του πολέμου οι Γερμανοί δολοφόνησαν τον πατέρα του και τα δύο αδέλφια του, αλλά δεν τον πτόησαν.

Μετά τον πόλεμο ο ήρωας Πατεράκης βρέθηκε χωρίς δουλειά και χωρίς αναγνώριση από το ελληνικό κράτος. Η ειρωνεία είναι ότι την αξία του κατάλαβαν οι… Γερμανοί, που σε αναγνώριση της άψογης, «στρατιωτικής» συμπεριφοράς του απέναντι στον αιχμάλωτο Γερμανό στρατηγό, τον διόρισαν φύλακα στο γερμανικό στρατιωτικό νεκροταφείο του Μάλεμε.

flowmagazine.gr 

Share on Google Plus

About grizos gatos

This is a short description in the author block about the author. You edit it by entering text in the "Biographical Info" field in the user admin panel.